Ankara’da bir arşiv deryası: VEKAM

Ankara için kent çalışmalarında başvuru merkezi haline gelen Vehbi Koç ve Ankara Araştırmaları Merkezi’nde (VEKAM) Ankara’ya dair dünden bugüne semt semt, sokak sokak kent tarihi ve kültürüne ilişkin her türlü bilgiye erişmek mümkün. Ankara’nın kent belleği görevini gören VEKAM Kütüphanesi, Vehbi Koç ve Ankara Araştırmaları Merkezi (VEKAM), Keçiören’de, kentin ayakta kalan sonbağ evlerinden biri olan Koç Ailesi’ne ait bağ evinde faaliyet göstermeye devam ediyor. Kütüphane koleksiyonunda, seyahatnameler ve nadir kitaplar başta olmak üzere yıllıklar, almanaklar, yerli ve yabancı dillerde kaleme alınmış özgün romanlar; Ankara’da görev yapmış yabancı diplomatların anıları; kent tarihi, kültürü, coğrafi yapısı, ekonomisi ve mimarisi ile ilgili yayınlar; Ankara üzerine yapılmış tarihsel ve kültürel araştırmaları içeren lisans üstü tezler; yerel yönetimlerin, mesleki birlik ve odaların yayımladığı raporlar ile yerel ve ulusal süreli yayınlar yer alıyor. VEKAM arşivinde birbirinden değerli üç ana koleksiyon bulunuyor.

VEKAM arşiv koleksiyonları:

Birincisi Ankara Koleksiyonu Koleksiyon; çeşitli temalar üzerine yoğunlaşan, şehircilik, mimarlık, toplumsal tarih, kültür tarihi, sosyoloji, antropoloji, ekonomi araştırmaları için paha biçilemez değerde olan fotoğraf ve kartpostalları, belgeleri, haritaları ve belgesel filmleri içeriyor. Ankara gravürleri, dönemin padişahlarının verdiği çeşitli ber'atlar, atama, yükselme ve makam değişikliği kararlarını içeren belgeler; İkinci Dünya Savaşı'nın yoksulluk yıllarında halka dağıtılan ekmek, şeker, bez, gazyağı gibi temel tüketim maddelerine ilişkin orijinal karneler, Ankara’nın farklı dönemlerinde hazırlanmış şehir planları, Ankara tarihinin en önemli simalarından olan başka hiçbir yerde bulunamayacak bir belge niteliği taşıyan Hacı Bayram Veli'nin aile şeceresi koleksiyonun değerli eserleri arasında yer buluyor.

Arşivin ikinci koleksiyonu Akılçağı Eğitim Belgeleri adıyla derlenen 1923-1945 tarihleri arasında yayınlanan ders kitaplarını, uygulanan müfredatları, karneleri, diplomaları, dönemin öncü eğitim kurumlarının yıllıklarını ve dönemin ileri gelen eğitimcilerinin ve öğrencilerinin fotoğraflarını içeriyor. Cumhuriyet Kıraatları serisi koleksiyonun özgün örneklerinin içerisinde yer alıyor.

Arşivin üçüncü koleksiyonu olan Vehbi Koç Koleksiyonu’nda Ankara’da doğan, Vehbi Koç'un Ankara’da faaliyet gösterdiği yıllara ilişkin belgeler, fotoğraflar, hayatını ve vefatını anlatan belgeseller ile 1956-1993 yılları arasındaki haber ve yorumları içeren, 13.000 gazete kupürünü içeriyor. Bugün Ankara Müftülüğü olarak hizmet veren, Vehbi Koç’un ilk müteahhitlik işi, eski Mekteb-i Hukuk binası, önce bir ilkokul olarak inşa edilen binanın Mekteb-i Hukuk haline getirilmesi çalışmalarına ilişkin sözleşmeler, planlar, istihkaklar, ödemeler gibi belgelerin yer aldığı bu arşiv, mikro tarih çalışmaları için vazgeçilemez bir kaynak niteliği taşıyor.